Xenerais da comarca do Ulla

A comenzos do ano 1809 os veciños de Cotobade protagonizan, xunto cos de Caldevergazo (antiguo nome do concello de A Lama), Ponte Caldelas e otros dos contornos de Pontevedra, una páxina inolvidable na guerra da independencia contra os franceses.Constituíron postos de vixilancia chamados alarmas e acosaban ás tropas inimigas con todo tipo de armas das que poideran botar man entre as que estaban os famosos "canóns de pau" (troncos de roble baleirados e reforzados con argolas de ferro, e que resistia ata doce canonazos). O enfrontamento cos franceses mantívose de varias maneiras: atacando o 19 de febreiro, e obrigando a renderse as guarnicións gavachas de Borela, San Xurxo de Sacos e Tenorio, dificultando así os seus movementos; atacando o día 20 ás tropas francesas na cidade de Pontevedra, que querían desquitarse da acción do día anterior e obrigando aos franceses a baterse en retirada; rexeitandoos no seu intento de ocupar Cotobade e Ponte Caldelas; e participando na batalla de Ponte Sampaio o 7 de xuño, contribuíndo á derrota das forzas do Xeneral Ney.
Os xenerais do Ulla, son unha das máis orixinais manifestacións do folclore galego no Entoido, que a grandes rasgos vén sendo un enfrontamento verbal, con dose de crítica social e ironía de dous exércitos diferentes, un invasor e outro defensor. Entre as xentes de idade existe a crenza de que se trata dunha reminiscencia da loita contra os franceses na Guerra de Independecia aínda que tamén algúns pensan que pode ter que ver coas guerras carlistas.